Στις 21 Ιουλίου 1928 ο ποιητής Καρυωτάκης βάζει τέλος στη ζωή του, προσπαθώντας αρχικά ανεπιτυχώς να πνιγεί στη θάλασσα, “Συμβουλεύω όσους ξέρουν κολύμπι να μην επιχειρήσουνε ποτέ να αυτοκτονήσουν δια θαλάσσης. Όλη νύχτα απόψε, επί δέκα ώρες, εδερνόμουν με τα κύματα”, κι έπειτα με ένα περίστροφο.
Πριν 94 χρόνια, λοιπόν, στην Πρέβεζα, ο Καρυωτάκης αυτοκτονεί αφήνοντας πίσω του ένα μυστήριο αποχαιρετιστήριο γράμμα, το οποίο πολλοί αναλυτές έως σήμερα έχουν προσπαθήσει να αποκρυπτογραφήσουν.
“Είναι καιρός να φανερώσω την τραγωδία μου. Το μεγαλύτερό μου ελάττωμα στάθηκε η αχαλίνωτη περιέργειά μου, η νοσηρή φαντασία και η προσπάθειά μου να πληροφορηθώ για όλες τις συγκινήσεις, χωρίς, τις περισσότερες, να μπορώ να τις αισθανθώ. [Τη χυδαία όμως πράξη που μου αποδίδεται τη μισώ. Εζήτησα μόνο την ιδεατή ατμόσφαιρά της, την έσχατη πικρία. Ούτε είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος για το επάγγελμα εκείνο. Ολόκληρο το παρελθόν μου πείθει γι’ αυτό.] Κάθε πραγματικότης μου ήταν αποκρουστική”.
Βαθιά ρομαντικός και μελαγχολικός, ο Καρυωτάκης συγκαταλέγεται ανάμεσα στους μεγάλους Έλληνες ποιητές που στιγμάτισαν για πάντα την ιστορία της ποίησης. Δημόσιος υπάλληλος και συνδικαλιστής, μετατίθεται τιμωρητικά στην Πρέβεζα, το κλίμα και τη ζωή της οποίας δεν αντέχει με κανέναν τρόπο. Ήδη από το 1922, ο ίδιος γνωρίζει ότι έχει προσβληθεί από σύφιλη, ανίατο αφροδίσιο νόσημα, το οποίο πιθανότατα κόλλησε σε κάποιον οίκο ανοχής.
...Κι ήταν ωραία ως σύνολο η αγορασμένη φίλη,
στο δείλι αυτό του μακρινού πέρα χειμώνος, όταν,
γελώντας αινιγματικά, μας έδινε τα χείλη
κι έβλεπε το ενδεχόμενο, την άβυσσο που ερχόταν.
Ώχρα Σπειροχαίτη, Κ. Καρυωτάκης
Ως γνωστόν, ο ποιητής σύχναζε σε τέτοια μέρη. Άλλωστε, με την κατηγορία της μαστροπείας διενεργήθηκε υπηρεσιακή εξέταση εναντίον του από το δημόσιο, για να τον αποτρέψουν από το να αποκαλύψει τις ατασθαλίες που είχε ανακαλύψει ότι γίνονταν.
Ένα χρόνο νωρίτερα, το 1921 γνωρίζει τη Μαρία Πολυδούρη, συνάδελφο του στη Νομαρχία Αττικής, ποιήτρια και ιδιαιτέρως χειραφετημένη για την εποχή της. Ερωτεύονται παράφορα, αλλά αυτός ο έρωτας δεν ολοκληρώνεται ποτέ. Η Πολυδούρη φτάνει στο αδιανόητο για την εποχή σημείο να ζητήσει τον Καρυωτάκη σε γάμο, εκείνος όμως αρνείται επικαλούμενος την ασθένειά του.
Οταν κατέβουμε τη σκάλα τι θα πούμε
στους ίσκιους που θα μας υποδεχτούνε,
αυστηροί, γνώριμοι, αόριστοι φίλοι,
μ' ένα χαμόγελο στ' ανύπαρκτα τους χείλη;
Τουλάχιστον δωπέρα είμαστε μόνοι.
Περνάει η μέρα μας, η άλλη ξημερώνει,
και μες στα μάτια μας διατηρούμε ακόμα
κάτι που δίνει στα πράγμα χρώμα.
Όταν κατέβουμε τη Σκάλα, , Κ. Καρυωτάκης
Μοιάζει σοκαριστικό το γεγονός ότι έως σήμερα σώζεται και η τελευταία επιστολή του ποιητή, αλλά και η φωτογραφία που τραβήχθηκε η σωρός του όταν ανασύρθηκε από την αστυνομία. Η τραγική ιστορία του, που θυμίζει μυθοπλασία, όχι μόνο είναι αληθινή, αλλά διασώζεται ίσως πιο άθικτη και πραγματική από οποιαδήποτε άλλη αντίστοιχη.
Η τελευταία ποιητική συλλογή που εκδίδει το 1927, Ελεγεία και Σάτιρες θεωρείται αριστουργηματική. Με γραφή ώριμη, προσωπική, βαθιά συναισθηματική, ο Καρυωτάκης αποδεικνύει την τεράστια παρακαταθήκη που αφήνει στα ελληνικά γράμματα, αλλά και στην παγκόσμια λογοτεχνία.
Ίσως ο πιο σημαντικός και ο πιο επιδραστικός στις μετέπειτα γενιές, ο κατεξοχήν εκφραστής της λυρικής ποίησης, ο Κώστας Καρυωτάκης έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες σε όλο τον κόσμο.
Θέλω να φύγω πια από δω, θέλω να φύγω πέρα,
σε κάποιο τόπο αγνώριστο και νέο,
θέλω να γίνω μια χρυσή σκόνη μες στον αιθέρα,
απλό στοιχείο, ελεύθερο, γενναίο.
Σαν όνειρο να φαίνονται απαλό και να μιλούνε
έως την ψυχή τα πράγματα του κόσμου,
ωραία να 'ναι τα πρόσωπα και να χαμογελούνε,
ωραίος ακόμη ο ίδιος ο εαυτός μου…
Θέλω να φύγω πια, Κ.Καρυωτάκης
