Για να κατανοήσουμε τη διαλεκτική, είτε πλατωνική, θεολογική και χριστιανική, είτε εγελιανή και μαρξιστική, πρέπει να ανατρέξουμε στον Ηράκλειτο. Στον «σκοτεινό» στοχαστή της Εφέσου συναντάμε μια σκέψη πρωταρχική, προτού εγκαθιδρυθούν συστηματικά η φιλοσοφία και η μεταφυσική, προτού η διδασκαλία διασπαστεί σε λογική, θεολογία, μεταφυσική, φυσική, βιολογία, ανθρωπολογία, ηθική, πολιτική και αισθητική. Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να παρουσιάσει τη σκέψη του Ηράκλειτου στο συνεπές σύνολό της, στην αποσπασματική και διασπασμένη ολότητά της. Επειδή η σκέψη αυτή, που αναγνωρίζει την αλήθεια της περιπλάνησης και τη δύναμη της βλακείας, εμπεριέχει ήδη τις σκέψεις που αναπτύχθηκαν ακολούθως στις αυτονομημένες περιοχές. Φωτίζει όλη την προβληματική της θεμελίωσης και του ξεπεράσματος της φιλοσοφίας. Το ζήτημα λοιπόν ήταν να ομαδοποιηθούν γύρω από τις μεγάλες εστίες -τον λόγο, τον κόσμο, το θείον, τον άνθρωπο και την πόλιν- τα αποσπάσματα εκείνα τα οποία σαφέστατα αναφέρονται σ' αυτές, καθώς όλα απορρέουν από το ίδιο κέντρο και προς αυτό συγκλίνουν: το εν γίγνεσθαι είναι της ολότητας, το ύπατο Παιχνίδι.