Γνωρίζουμε το γεγονός της υπάρξεως μέσα στη ζωή, δηλαδή την διαφορά μέσα στην ιστορία, αλλά αγνοούμε το γεγονός της ουσίας. Αυτή η υπαρκτική ετερότητα του κόσμου, με το έθνος ως εναργέστερη εκδήλωσή της, αποτελεί την ασφαλέστερη καταξίωση της ελευθερίας απέναντι σε οποιοδήποτε ιδεολογικό ολοκληρωτισμό. Πέραν από φυλετιστικές υπερερμηνείες ή ιδεοκρατικές υπεραπλουστεύσεις, ο εθνικισμός δεν είναι παρά η βαθειά πίστη ενός λαού στις δημιουργικές του δυνάμεις και η συνειδητή και μαχητική δράση του προσώπου για την ανάδειξη αυτών στο ιστορικό προσκήνιο. Αν στην Δύση, ο εθνικισμός υποδουλώνει την ύπαρξη και οργανώνεται στις βάσεις της φυλετικής ή της ταξικής (αστικής) αποκλειστικότητος, στην ορθόδοξη Ανατολή συγκροτείται επί ενός οικουμενικού πολιτιστικού οράματος. Στην Ελλάδα συντελείται η εκρηκτική συνάντηση εθνικής και κοινωνικής καταπιέσεως. Ο κυρίαρχος από το 1922 μικροελλαδισμός που σήμερα σύρεται από την ισοπεδωτική λογική του Μάαστριχτ, έχει εισέλθει σε περίοδο βαθειάς κρίσεως. Η κατάρρευση του γραφειοκρατικού σοσιαλισμού, ανοίγει την ιστορική προοπτική επανασυνδέσεως όλων των εθνικών κέντρων ενός άλλου πόλου πολιτικής, ηθικής και πολιτισμού στην Ανατολή της Ευρώπης και της Μεσογείου