Τα κείμενα που συγκεντρώνονται σε τούτο τον τόμο γράφτηκαν κατά τη διάρκεια ενός μεγάλου χρονικού διαστήματος (1974-2008). Καθώς δημοσιεύθηκαν σχεδόν στο σύνολό τους στην Ιταλία, παρόλο που δεν διέφυγαν την προσοχή μερικών τουλάχιστον ειδικών, έμειναν ίσως λιγότερο προσιτά στον ευρύτερο κύκλο των μελετητών του Καβάφη. Για το λόγο αυτόν παρουσιάζονται σήμερα μεταφρασμένα στα ελληνικά.
Τα πρώτα τέσσερα από τα άρθρα αυτά είναι καρπός της πρώτης μου επαφής με τον ποιητικό λόγο του Καβάφη, τον οποίο προσπάθησα να αντιμετωπίσω, τουλάχιστον στην αρχή, ακολουθώντας τις μεθόδους ερμηνείας της υφολογικής και φορμαλιστικής κριτικής, η οποία δίνει προτεραιότητα στο κείμενο, στη γλωσσική και μορφολογική του δομή.
Η πρόταση να αναλάβω την επιμέλεια της έκδοσης των Ατελών ποιημάτων έστρεψε από τότε αλλού το βλέμμα μου, καθώς το έργο αυτό, που κράτησε πολλά χρόνια, έγινε η κύρια απασχόλησή μου, οπότε τα υπόλοιπα γραπτά μου με αντικείμενο τον Καβάφη προέκυψαν όχι τόσο από ένα ενιαίο πρόγραμμα εργασίας, αλλά μάλλον από παρατηρήσεις και σκέψεις για τις οποίες έδινε αφορμή η καθημερινή εξοικείωσή μου με το έργο του ποιητή, όπως η εξερεύνηση των σχέσεών του με την Ιταλία και το αλεξανδρινό του περιβάλλον, θεμάτων και μορφών της ποίησής του, αλλά και της πρόσληψης της ποίησής του στην Ελλάδα.
Ο τόμος περιλαμβάνει επίσης ένα δείγμα "γενετικής" έκδοσης των 154 ποιημάτων του κανόνα ("Από το "Πτολεμαίου Καίσαρος" στο "Καισαρίων"") και κλείνει με τη μνήμη του πρόωρα χαμένου καταλανού φίλου μας Αλέξη Eudald Sola, νεοελληνιστή και μεταφραστή του Καβάφη.