Στη δι­άρ­κεια του Β΄ Πα­γκο­σμίου Πο­λέ­μου η ενα­έ­ρια βία έπλη­ξε με πρω­τό­γνω­ρη σφο­δρό­τη­τα τις πό­λεις στην Ευρώ­πη και στο μέ­τω­πο του Ειρη­νι­κού. Το αε­ρο­πλά­νο με­τέ­τρε­ψε τα με­τό­πι­σθεν σε εμπό­λε­μη ζώ­νη, ανα­βαθ­μί­ζο­ντας σε στό­χο οτι­δή­πο­τε συ­νέ­βαλ­λε υλι­κά ή ηθι­κά στη στρα­τι­ω­τι­κή προ­σπά­θεια. Σε αυτό το πλαί­σιο, οι πο­λι­τι­κές ηγε­σί­ες- με ακού­ρα­στο και αθό­ρυ­βο συ­μπα­ρα­στά­τη τις αυτο­δι­οι­κη­τι­κές αρ­χές- κλή­θη­καν να δι­α­χει­ρι­στούν την κα­τα­στρο­φι­κή δύ­να­μη του «νέου όπλου», έχο­ντας να αντι­με­τω­πί­σουν την προ­πο­λε­μι­κή αδρά­νεια, τον εφη­συ­χα­σμό, το δυ­σβά­στα­κτο οικο­νο­μι­κό κό­στος, τα ανα­πό­φευ­κτα κε­νά και τις ελ­λεί­ψεις. Οι αστι­κές κοι­νω­νί­ες κλή­θη­καν με τη σει­ρά τους να προ­σαρ­μο­στούν στις έκτα­κτες συν­θή­κες ώστε να επι­βι­ώ­σουν, ταυ­τό­χρο­να όμως να κι­νη­το­ποι­η­θούν και να προ­σφέ­ρουν με ακλό­νη­τη πί­στη για την τε­λι­κή νί­κη.

Στην ελ­λη­νι­κή πε­ρί­πτω­ση το βι­βλίο πα­ρα­κο­λου­θεί βή­μα προς βή­μα τη μα­κρά δι­α­δρο­μή της προ­πα­ρα­σκευ­ής και της ενα­έ­ρι­ας δο­κι­μα­σί­ας για τις πό­λεις με νευ­ραλ­γι­κή θέ­ση-ρό­λο στην ελ­λη­νο­ϊ­τα­λι­κή και τη βρα­χύ­βια ελ­λη­νο­γερ­μα­νι­κή ανα­μέ­τρη­ση. Πυ­ρή­νας του απο­τε­λεί το ζή­τη­μα της πα­θη­τι­κής αε­ρά­μυ­νας (χώ­ροι προ­στα­σί­ας, τή­ρη­ση συ­να­γερ­μού και συ­σκό­τι­σης, αστι­κή αραί­ω­ση) όπως αυτή ανα­βαθ­μί­στη­κε σε ύψι­στη προ­τε­ραι­ό­τη­τα και για τη μι­κρή βαλ­κα­νι­κή χώ­ρα. Κομ­βι­κό ση­μείο συ­νι­στά η δι­ε­ρεύ­νη­ση της αστι­κής ψυ­χο­λο­γί­ας, η οποία με­τα­τρά­πη­κε σε νευ­ραλ­γι­κό στό­χο του αε­ρο­πο­ρι­κού πο­λέ­μου, ενώ από την ερευ­νη­τι­κή δι­α­δι­κα­σία δε θα μπο­ρού­σαν να εξαι­ρε­θούν οι ανα­τρο­πές στην κα­θη­με­ρι­νό­τη­τα, η δι­α­τρο­φι­κή πρό­κλη­ση, η κι­νη­το­ποί­η­ση-συν­δρο­μή των αστι­κών πλη­θυ­σμών και η λει­τουρ­γία του προ­πα­γαν­δι­στι­κού μη­χα­νι­σμού στον βω­μό της ένο­πλης ανα­μέ­τρη­σης. Με τον τρό­πο αυτό, ο ανα­γνώ­στης απο­κο­μί­ζει μία συ­νο­λι­κή εικό­να για όλες τις πτυ­χές που σχε­τί­ζο­νται με την πε­ρί­ο­δο της ανα­μο­νής, αλ­λά και την επώ­δυ­νη εμπει­ρία που βί­ω­σαν οι ελ­λη­νι­κές πό­λεις από την έλευ­ση των εχθρι­κών βομ­βαρ­δι­στι­κών στο δι­ά­στη­μα 1940-1941.

«Η Ιστο­ρία συ­νι­στά μία απύθ­με­νη δε­ξα­με­νή πα­ρα­δειγ­μά­των. Όμως, για τους λα­ούς είναι απο­καρ­δι­ω­τι­κό το γε­γο­νός ότι την κρί­σι­μη στιγ­μή στην πρά­ξη εφαρ­μό­ζο­νται τα προς απο­φυ­γή και όχι τα προς μί­μη­ση.»