To Καλλιτεχνικό ένστικτο γεφυρώνει δύο συναρπαστικά και αμφιλεγόμενα πεδία, την τέχνη και την εξελικτική επιστήμη, σε μια προκλητική εργασία που θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την τέχνη —από τη ζωγραφική και τη γλυπτική, τη μουσική και τη λογοτεχνία, το θέατρο και τον χορό έως την αρχιτεκτονική.

Ο Denis Dutton ισχυρίζεται ότι τα ανθρώπινα γούστα στην τέχνη είναι χαρακτηριστικά της εξέλιξής μας, διαμορφωμένα από τη φυσική επιλογή, και όχι «κοινωνικές κατασκευές» του πολιτισμικού μας περιβάλλοντος, όπως διατείνεται η κριτική της τέχνης και η ακαδημαϊκή θεωρία κατά τον τελευταίο αιώνα. Η αγάπη μας για την τέχνη είναι έμφυτη και πολλές από τις αισθητικές προτιμήσεις μας —όπως αυτή για τα τοπία τύπου σαβάνας, με νερά και πλούσια βλάστηση— καθολικές. Υποστηρίζει επίσης, με ορθολογισμό και ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία, ότι η κριτική της τέχνης πρέπει να θεμελιωθεί στην κατανόηση της ανθρώπινης εξέλιξης, όχι σε μια αφηρημένη «θεωρία»· και διατυπώνει μια πρόταση εξόδου από το άχαρο πεδίο των πολιτισμικών διαμαχών, αποκαθιστώντας τον ρόλο της ομορφιάς, της απόλαυσης και των δεξιοτήτων ως ουσιωδών αισθητικών αξιών.

Είναι φανερό ότι το Καλλιτεχνικό ένστικτο θα προκαλέσει συζητήσεις στους επιστημονικούς κύκλους και αντιπαραθέσεις στον κόσμο της τέχνης, καθώς προσφέρει ριζικά νέα γνώση για τη φύση της τέχνης και τη λειτουργία του ανθρώπινου νου.