H τραγωδία Καποδίστριας, το δεύτερο πατριωτικό δράμα του Καζαντζάκη, γράφτηκε την άνοιξη του 1944, δηλαδή στη διάρκεια των τελευταίων μηνών της γερμανικής κατοχής.
Είναι η μέρα των γενεθλίων του Ιωάννη Καποδίστρια για τα 55 του χρόνια.
Στην αυλή του μαζεύονται φτωχοί λαϊκοί άνθρωποι για του ευχηθούν και να του παραπονεθούν.
Το μικρό ελληνικό κράτος είναι σε δεινή θέση: ο λαός πεινά και οι αρχηγοί είναι διαιρεμένοι σε αντιμαχόμενες φατρίες.
Όλοι είναι δυσαρεστημένοι με τον Καποδίστρια, ο οποίος θέλει να κάνει το καλύτερο για την Ελλάδα, αλλά αδυνατεί.

Το 1949 ο Καζαντζάκης γράφει ένα από τα αρτιότερα έργα του: Χριστόφορος Κολόμβος ή Το χρυσό μήλο.
Η Ισπανία στα τέλη του 15ου αι. είναι σχεδόν κατεστραμμένη από μια σειρά πολέμων με σκοπό την εκδίωξη των Μαυριτανών και των Εβραίων.
Οι πόλεμοι αυτοί ήταν νικηφόροι για το στέμμα, αλλά οικονομικά καταστροφικοί.
Οι τολμηροί αναζητούν νέες πλουτοπαραγωγικές περιοχές, καθώς αρχίζει να γίνεται γνωστό ότι η γη είναι μεγαλύτερη και διαφορετική από ό,τι πίστευαν μέχρι τότε.