Οι μεγάλες ιστορικές θρησκείες (ιουδαϊσμός, χριστιανισμός, μουσουλμανισμός) θέτουν υπό τον έλεγχό τους τον έρωτα και διαχωρίζουμε στεγανό τρόπο κάθε εμπειρία του θείου από το ερωτικό βίωμα του ανθρώπου. Αντιθέτως, ο μυστικισμός στις τρεις αυτές μονοθεϊστικές παραδόσεις προβάλλει τον έρωτα και αντιλαμβάνεται τη σχέση θεού-ανθρώπου ως παραλλαγή της ερωτικής εμπειρίας.