Η μελέτη της ιστορίας ενός εκπαιδευτικού συστήματος είναι βασική προϋπόθεση για την κατανόηση της δομής και της λειτουργίας του. Η ιστορική διάσταση μας βοηθά να καταλάβουμε γιατί ένα εκπαιδευτικό σύστημα έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.

Για να επιτευχθεί, έστω και στο ελάχιστο, αυτός ο σκοπός, ο μελετητής της ιστορίας της εκπαίδευσης δεν πρέπει να εξαντλείται στην παράθεση νόμων, εγκυκλίων και διατάξεων που μπορεί μεν να αποτελεί μια «φωτογραφική» περιγραφή, δεν ευνοεί όμως την κατανόηση. Το εμπειρικό υλικό των νόμων και των εγκυκλίων αποκτά δυναμική όταν αναλύεται μ’ ερμηνευτικές μεθόδους που συνυφαίνουν τις εκπαιδευτικές αλλαγές με τις αντίστοιχες στην οικονομία, την κοινωνία και την πολιτική.

Η «Οδύσσεια» του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος μέσα στο χρόνο φωτίζεται όταν οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις αναλύονται μέσα από το πρίσμα των κοινωνικών αντιθέσεων και συγκρούσεων που διαπερνούν την εκπαίδευση και αναπαράγονται μέσα από αυτή.