Το κυριώτερο ίσως χαρακτηριστικό της Υστερης Αρχαιότητας ήταν η θρησκευτική μεταβολή στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Ο πολυθεϊσμός υποχώρησε και τη θέση του πήρε η πρώην «δεισιδαιμονία», ο χριστιανικός μονοθεϊσμός.{...} Ο εκχριστιανισμός της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ωστόσο δεν έγινε ούτε γρήγορα ούτε αβίαστα. Συγκεκριμένες πολιτικές αποφάσεις επηρέασαν την έκβαση του θρησκευτικού αγώνα υπέρ του χριστιανισμού.
Χάρη στη σχολαστικότητα με την οποία διαφυλάσσονταν οι νόμοι στη ρωμαϊκή εποχή, πολλά από τα νομοθετήματα των Ρωμαίων αυτοκρατόρων σώζονται έως σήμερα μέσα στους δύο βασικούς νομικούς κώδικες του υστερορωμαϊκού κόσμου: στο Θεοδοσιανό κώδικα που συντάχτηκε στις αρχές του έκτου αιώνα. Από την κατάργηση των θυσιών, οι οποίες αποτελούσαν βασικό στοιχείο των εθνικών θρησκειών, έως τον αναγκαστικό εκχριστιανισμό των πολιτών της αυτοκρατορίας και των μελών των οικογενειών τους, ο αναγνώστης αυτού του μικρού απανθίσματος από τους Κώδικες παρακολουθεί βήμα βήμα τον εκχριστιανισμό της αυτοκρατορίας μέσα από τα λόγια αυτών που τον σχεδίασαν.