Δεν είναι τυχαίο που η γαλλική γλώσσα είναι μια από τις πιο λογοτεχνικές και μελωδικές γλώσσες του κόσμου. Η παράδοση της λογοτεχνίας στη Γαλλία που ξεκινά από τον Rabelais και τον Hugo και φτάνει μέχρι την Annie Ernaux και τον Edouard Louis και είμαστε σίγουροι ότι έχει ακόμα πολλά να δώσει.
Ένα είναι βέβαιο: ότι κάποια από τα έργα της γαλλικής λογοτεχνίας, είτε θεωρούνται κλασικά, είτε όχι ακόμη, είναι απαραίτητο να υπάρχουν στη βιβλιοθήκη σου, προφανώς, αφού τα διαβάσεις! Εμείς συγκεντρώσαμε κάποια από τα πιο αγαπημένα μας λογοτεχνικά έργα και τα οποία σου προτείνουμε ανεπιφύλακτα, για να διαβάσεις την άνοιξη ή και το καλοκαίρι που απ’ ό,τι φαίνεται έρχεται νωρίτερα από ποτέ.
Honoré de Balzac / Ονορέ ντε Μπαλζάκ
Στο Αντίο του Honoré de Balzac, ο τραγικός έρωτας του βαρώνου Φιλίπ ντε Σουσύ και της κόμισσας Στεφανί ντε Βαντιέρ είναι η ιστορία που ξετυλίγεται μέσα από τις σελίδες μιας μικρής νουβέλας, που κυκλοφορεί για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα. Μετά την ήττα της στρατιάς του Ναπολέοντα στη Ρωσία, το 1812, στη μάχη για το πέρασμα του ποταμού Μπερεζίνα, όπου ο κόμης του Βαντιέρ χάνει τη ζωή του, ο Φιλίπ ντε Σουσύ αιχμαλωτίζεται από τα ρωσικά στρατεύματα και η Στεφανί ντε Βαντιέρ μένει μόνη στην παγωμένη στέπα της Ρωσίας, από την πένα του συγγραφέα περιγράφονται τα συγκλονιστικότερα γεγονότα της ζωής των δύο πρωταγωνιστών της ιστορίας. Μετά από οχτώ χρόνια αιχμαλωσίας στη Σιβηρία ο Φιλίπ ντε Σουσύ επιστρέφει στη Γαλλία, συναντά ανεπάντεχα τη Στεφανί και η μεταξύ τους ιστορία παίρνει μια τραγική και ολέθρια τροπή…
Victor Hugo / Βίκτορ Ουγκώ
Η Παναγία των Παρισίων, ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, κεντρικά πρόσωπα είναι η όμορφη τσιγγάνα Εσμεράλδα, που αγαπάει χωρίς ανταπόκριση τον λοχαγό Φοίβο ντε Σατοπέρ, και ο καμπούρης κωδωνοκρούστης Κουασιμόδος, που αγαπάει κρυφά την Εσμεράλδα. Ανάμεσά τους παρεμβαίνει ο αρχιδιάκονος Κλοντ Φρολό, που θέλει να κάνει δική του την όμορφη τσιγγάνα, και μαχαιρώνει τον λοχαγό, ο οποίος όμως επιζεί. Ακολούθως ο Φρολό κατηγορεί την Εσμεράλδα για τον φόνο, επειδή εκείνη τον απορρίπτει. Το δικαστήριο την καταδικάζει σε θάνατο πιστεύοντας ότι ο λοχαγός είναι νεκρός. Ωστόσο ο Κουασιμόδος την αρπάζει και την κρύβει μέσα στην πολυδαίδαλη εκκλησία, αλλά τελικά ο αρχιδιάκονος καταφέρνει να την πάρει από τα χέρια του και να την παραδώσει στον δήμιο. Ο Κουασιμόδος γκρεμίζει τον Φρολό από ένα κωδωνοστάσιο της Παναγίας των Παρισίων και εξαφανίζεται. Έπειτα από χρόνια, βρίσκουν σε έναν τάφο τον σκελετό του Κουασιμόδου, που κρατάει στην αγκαλιά του την απαγχονισμένη Εσμεράλδα.
Stendhal / Σταντάλ
Το Περί έρωτος είναι ένα από τα πιο διάσημα έργα του Σταντάλ. Πρόκειται ουσιαστικά για μια εξομολόγηση. Εντούτοις, αυτός ο «εγωτικός» χαρακτήρας του βιβλίου δεν αποκλείει τις γενικές ιδέες. Τα κεφάλαια στα οποία γίνεται μια ανασκόπηση των διάφορων φάσεων του ερωτικού πάθους: «Η γέννηση του έρωτα», «Οι διαφορές ανάμεσα στη γέννηση του έρωτα στα δύο φύλα», «Η πρώτη ματιά», «Το ξελόγιασμα», «Οι κεραυνοβόλοι έρωτες», «H αιδώς», περιλαμβάνουν απόψεις τις οποίες υπαγορεύει στο συγγραφέα η προσωπική εμπειρία του και οι οποίες συγχρόνως υπερβαίνουν την ατομική περίπτωσή του. Ανάλογη παρατήρηση μπορεί να γίνει και για τα κεφάλαια: «Η αγωγή των γυναικών», «Ο γάμος», «Κατάσταση στην Ευρώπη σχετικά με το γάμο». Και σε αυτά βρίσκουμε διεισδυτικές απόψεις που αφορούν τον κοινωνικό ρόλο της γυναίκας και το ακανθώδες ζήτημα των σχέσεων ανάμεσα στα δύο φύλα, ζήτημα που ήρθαν να περιπλέξουν η ηθική και η θρησκεία, πολλαπλασιάζοντας τις απαγορεύσεις, τους φραγμούς, τα ταμπού. Στον τομέα αυτό ο Σταντάλ υπήρξε πρόδρομος και προφήτης.
Charles Baudelaire / Σάρλ Μπωντλαίρ
«Το μέγιστο παράδειγμα νεoτερικής ποίησης όλων των γλωσσών» (Τ. Σ. Έλιοτ), «το τελευταίο λυρικό έργο που είχε ευρωπαϊκή απήχηση» (Βάλτερ Μπένγιαμιν), είπαν για τα Άνθη του Κακού. Βάζοντας στη θέση της φύσης την πόλη, στη θέση της ηθικής και των ιδανικών την υποβλητική μορφή του Κακού, ο Μπωντλαίρ αντιστρέφει τις αστικές αξίες: ποιητής και βιβλίο γίνονται μια απειλή. Ο «Δάντης της έκπτωτης εποχής μας», αυτός ο τελευταίος κλασικός και ο πρώτος νεοτερικός, γράφει το λυρικό του έπος με ήρωες πόρνες, ζητιάνες, ρακοσυλλέκτες, νοσηρά ερωτευμένους, θανατόφιλους, οπιομανείς. Πρόσωπα των απαγορεύσεων και των άκρων, αποκλεισμένα από τον κοινωνικό ιστό, κι όμως αναπόσπαστο τμήμα του, διασχίζουν το μισοφώτιστο με φανάρια του γκαζιού Παρίσι, αγαπιούνται σε κάμαρες αρωματισμένες, είναι άρρωστα από νοσταλγία. Η αισθησιακή, παράφορη γυναίκα κάθε ηλικίας είναι η βασική ηρωίδα αυτού του limbo. Όμως αυτή η πρωτοφανέρωτη κι αλλόκοτη νυχτιάτικη φαντασμαγορία τονίστηκε με τους πιο αυστηρούς μετρικούς κανόνες, διατυπώθηκε σε στιχουργικά σχήματα του κλασικισμού. Σμίγοντας το παμπάλαιο με το σύγχρονο, το φευγαλέο με το παντοτινό, το ευτελές με το ατίμητο, ο Μπωντλαίρ προσδιόρισε ξανά το λυρισμό καθιστώντας τη modernite σε βασικό συστατικό της νέας αισθητικής, κυοφορώντας έτσι το συμβολισμό, αλλά πρωτίστως τη νεοτερική (ευρωπαϊκή) ποίηση: τον Μαλλαρμέ και τον Ρεμπώ.
Rabelais / Ραμπελαί
Ο Φρανσουά Ραμπελαί (1483–1553) πρόσθεσε στην ευρωπαϊκή Αναγέννηση το μεγαλείο της φυσικής και πνευματικής ζωής με οδηγούς δύο γίγαντες: τον πατέρα Γαργαντούα και τον γιο Πανταγκρυέλ, με συνοδούς και φίλους, που οι ανθρώπινες διαστάσεις τους είναι πρότυπα ηθικής, παιδείας, ειρήνης, φιλίας. Μια ομάδα που διασχίζει τα άγονα και απονεκρωμένα εδάφη του σχολαστικισμού, της θρησκευτικής και πολιτικής απάτης, μάχεται τον παραλογισμό της εξουσίας, ορθώνει το «Μοναστήρι του Θελήματος», όπου άντρες και γυναίκες ζουν κατά το «θέλημά» τους. Όσο για το ύφος και τη γλώσσα, η ακριβολογία συνυφαίνεται με τη βωμολοχία και τη γελοιοποίηση, δημιουργώντας τον μοναδικό «ραμπελαισιανό» κανόνα. Ο Καζαμίας με τίτλο Πανταγκρυελίνειον Προγνωσιάριον για το έτος 1533 μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά. Ο αναγνώστης μπορεί να τον συμβουλευτεί, υψώνοντας το ποτήρι του προς τιμήν του πνεύματος του Ραμπελαί.
Raymond Queneau / Ρεϋμόν Κενό
Η Ζαζί στο μετρό, ένα από τα πιο διασκεδαστικά και συνάμα σύνθετα μυθιστορήματα του Ρεμόν Κενό, κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα γαλλικά το 1959 και χαρακτηρίστηκε ευρέως από τους ερευνητές του έργου του ως το «Μανιφέστο των νέο-γαλλικών». Βαθιά επηρεασμένος από τη σύγκρουση μεταξύ δημοτικής και καθαρεύουσας που είχε ανακαλύψει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στην Ελλάδα το 1932, ο Κενό ξεκινά να ασχολείται με τη συγγραφή της Ζαζί ήδη από το 1945, για να μας δώσει, δεκατέσσερα χρόνια αργότερα, ένα κείμενο όπου η φωνητική γραφή πρωταγωνιστεί. Αναζητώντας τρόπους να αναδημιουργήσει τον γραπτό λόγο, ο συγγραφέας επιδίδεται σε ένα διαρκές παιχνίδι με τη γλώσσα, μέσα από τη χρήση αρχαϊσμών, καθαρεύουσας και νεολογισμών, αλλά και την ανάμειξη του εξεζητημένου ύφους με το λαϊκό και το παραφθαρμένο μέσα στην ίδια πρόταση. Οι περιπέτειες της μικρής Ζαζί, που καταφτάνει από τη γαλλική επαρχία στο Παρίσι της δεκαετίας του 1950 για να περάσει ένα Σαββατοκύριακο με τον θείο της, χάρισαν στον Κενό τον τίτλο του «εφευρέτη μιας νέας γλώσσας» στην οποία η σύνταξη ακολουθεί τη ροή του προφορικού λόγου και η θεατρικότητα κυριαρχεί. Έξι δεκαετίες μετά την πρώτη κυκλοφορία του στα γαλλικά, το πιο δημοφιλές έργο του Γάλλου συγγραφέα κατορθώνει να διατηρεί αναλλοίωτο το χιούμορ και την πρωτοτυπία του.
Marguerite Yourcenar / Μαργκερίτ Γιουρσενάρ
Η Anna, soror. . . (Άννα, αδερφή μου…) πρωτογράφτηκε σε διάστημα μερικών εβδομάδων την άνοιξη του 1925 από την Marguerite Yourcenar, στη διάρκεια μιας παραμονής στη Νάπολη κι αμέσως μετά την επιστροφή μου από εκεί ˙ αυτό εξηγεί ίσως το γεγονός ότι η περιπέτεια του αδερφού και της αδερφής λαμβάνει χώρα και λύση κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας. Ξαναδουλεύτηκε το 1935. Όσο για το Anna, soror..., ο τίτλος κατά το πρότυπο του Γκρέκο, του ταιριάζει αρκετά καλά, ως έμμεση αναφορά στον σπασμωδικό και τρεμάμενο τρόπο του μεγάλου ζωγράφου από το Τολέδο, σαν μια λαμπάδα που αναλίσκεται πολύ γρήγορα. Με την Άννα, σορόρ... γεύτηκα για πρώτη φορά το υπέρτατο προνόμιο του μυθιστοριογράφου, το να χάνεσαι ολόκληρος μέσα στους χαρακτήρες σου η να αφήνεις να σε στοιχειώνουν. Στη διάρκεια αυτών των λίγων εβδομάδων, κι ενώ συνέχιζα να επαναλαμβάνω τις ίδιες χειρονομίες και να αποδέχομαι τις συνήθεις συναναστροφές της ύπαρξης, ζούσα διαρκώς μέσα στα δύο αυτά σώματα και στις δυο αυτές ψυχές, γλιστρώντας από την Άννα στον Μιγκέλ και από τον Μιγκέλ στην Άννα, με την αδιαφορία εκείνη για το φύλο, η οποία πιστεύω πως αποτελεί το ίδιον όλων των δημιουργών, παρουσία των δημιουργημάτων τους. Ο τίτλος της νουβέλας είναι δάνειο των δύο πρώτων λέξεων από την επιτύμβια επιγραφή που χαράχθηκε επάνω στον τάφο του Μιγκέλ και αποδίδουν το ουσιώδες. Πρόκειται για έναν έρωτα ανάμεσα σε έναν αδερφό και μια αδερφή, δηλαδή για ένα είδος υπέρβασης το οποίο είθισται να εμπνέει τους ποιητές που καταπιάνονται με μια οικειοθελή πράξη αιμομιξίας. Από την Αναγέννηση ώς τα χρόνια μας με το θέμα έχουν ασχοληθεί μεγάλοι συγγραφείς όπως ο Τζων Φορντ, ο Μοντεσκιέ, ο Μπάυρον, ο Σατωβριάνδος, ο Γκαίτε, ο Τόμας Μανν και πολλοί άλλοι. Ίσως να μπορούμε να πούμε πως για τους ποιητές εξελίχθηκε γρήγορα σε σύμβολο όλων των ερωτικών παθών, τα οποία ξεσπούν με ακόμη μεγαλύτερη βιαιότητα, καθώς πλέον ούτε συγκρατούνται ούτε τιμωρούνται, αλλά ούτε και κρύβονται.
Στα Χρόνια, μέσα από φωτογραφίες και σκόρπιες αναμνήσεις από γεγονότα, λέξεις και πράγματα, η Annie Ernaux μας συμπαρασύρει σε μια περιδιάβαση στη ζωή της, από τα πρώτα χρόνια μετά τον Πόλεμο, μέχρι και σήμερα. Βιβλία, τραγούδια, ραδιόφωνο, τηλεόραση, διαφημίσεις και πρωτοσέλιδα δεκαετιών, σε αντίστιξη με προσωπικές συγκρούσεις και σημειώσεις. Τοπική διάλεκτος, λέξεις των καιρών, σλόγκαν, μάρκες και ονόματα για τα αντικείμενα που διαρκώς πληθαίνουν, εδώ αποκτούν φωνή. Η Ernaux κάνει το πέρασμα του χρόνου χειροπιαστό. Ο χρόνος ο ίδιος, ανένδοτος, αφηγείται το πέρασμά του, εξορίζοντας τους άλλους αφηγητές στην ανωνυμία. Ένα νέο είδος αυτοβιογραφίας ξεπροβάλλει, υποκειμενικό κι απρόσωπο, ιδιωτικό και συλλογικό ταυτόχρονα. Η ασπρόμαυρη φωτογραφία ενός μικρού κοριτσιού με σκουρόχρωμο μπανιερό σε μια παραλία με βότσαλα. Στο βάθος, οι απόκρημνες ακτές. Κάθεται σ’ έναν επίπεδο βράχο, τα σφριγηλά του πόδια είναι τεντωμένα μπροστά, γέρνει πίσω ακουμπώντας στους αγκώνες, έχει τα μάτια κλειστά, το κεφάλι ελαφρώς σκυμμένο, χαμογελάει. Η μια χοντρή καστανή πλεξούδα είναι ριγμένη μπροστά, η άλλη πίσω στην πλάτη. Όλα μαρτυρούν την επιθυμία του κοριτσιού να ποζάρει σαν τις σταρ στο Cinemonde ή τα μοντέλα στη διαφήμιση του αντιηλιακού Ambre Solaire, να ξεφύγει απ’ το ταπεινωτικό και ασήμαντο κοριτσίστικο κορμί του. Οι μηροί, πιο ωχροί, όπως και τα μπράτσα, πάνω ψηλά,δείχνουν το περίγραμμα ενός φουστανιού, μαρτυρώντας έτσι πως, για τούτο το παιδί, οι διακοπές ή ένα απόγεμα στην ακροθαλασσιά είναι η εξαίρεση στον κανόνα. Η παραλία είναι έρημη. Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας: Αύγουστος 1949, Σοτβίλ-σιρ-Μερ. Απόσπασμα από το βιβλίο Η συγγραφέας εικονοποιεί τον χρόνο, παρουσιάζοντάς τον σαν συνδαιτυμόνα σ’ ένα μακρόσυρτο οικογενειακό τραπέζι, όπου ο στενός και συνεσταλμένος χρόνος της οικογένειας γίνεται τελικά συλλογικός. Από το επίμετρο του Νίκου Μπακουνάκη
Edouard Louis / Εντουάρ Λουί
Το δεύτερο μυθιστόρημα του Εντουάρ Λουί, Η Ιστορία της Βίας, ενός από τους πιο σημαντικούς νέους Γάλλους συγγραφείς, διαδραματίζεται με επίκεντρο ένα γεγονός που συμβαίνει τις πρώτες ώρες της 25ης Δεκεμβρίου. Ο Εντουάρ, που βρίσκεται μόνος του την ημέρα των Χριστουγέννων, φέρνει στο σπίτι του στο Παρίσι έναν τριαντάχρονο άντρα, ονόματι Ρεντά, αλγερινής καταγωγής. Επί αρκετές ώρες συζητούν, κάνουν έρωτα και κοιμούνται. Το επόμενο πρωί ο Ρεντά ξεσπά, απειλεί τον Εντουάρ με ένα πιστόλι, τον βιάζει και φεύγει. Ο πρωτοπρόσωπος αφηγητής, που μας διηγείται την ιστορία εκ των υστέρων, με ένα εκπληκτικό προφορικό ύφος, είναι ο ίδιος με το πρώτο μυθιστόρημα του Λουί, που υπήρξε εξαιρετικά επιτυχημένο και στην Ελλάδα.
Εσένα πιο είναι το αγαπημένο σου βιβλίο γαλλικής λογοτεχνίας;
Κι αν δεν έχεις ακόμη, μην αφήνεις το χρόνο να περνά, βρες τώρα τα βιβλία που σου ταιριάζουν.
Καλή σου ανάγνωση!
